Wibracje, czyli drgania mechaniczne, to zjawisko występujące w ośrodkach stałych, które przenoszą się na tkanki ciała człowieka poprzez bezpośredni kontakt z drgającym źródłem. Te niskoczęstotliwościowe drgania akustyczne, choć mogą być postrzegane jako dźwięk, są przekazywane bezpośrednio z materiału drgającego na tkanki ciała, pomijając środowisko powietrzne.

Podział drgań ze względu na miejsce wnikania do organizmu człowieka na:

Drgania o działaniu ogólnym, które przenikają do organizmu przez nogi, miednicę, plecy.

Drgania o działaniu miejscowym, które oddziałują na organizm przez kończyny górne.

W zawodowych środowiskach często występuje ekspozycja na drgania przenoszone przez kończyny górne. Przykłady miejsc, gdzie takie ekspozycje mogą mieć miejsce, to przemysł wytwórczy, wydobywczy, górnictwo, budownictwo, leśnictwo, rolnictwo, transport publiczny i inne gałęzie gospodarki. Pracownicy mogą być narażeni na drgania poprzez trzymanie w ręku narzędzi z napędem, jak również poprzez manipulację drgającymi elementami, jak obrabiane części czy sterowniki, takie jak dźwignie ręczne w motocyklach czy kierownica w pojazdach.

Podział źródeł drgań zależy od rodzaju drgań, które wywołują oraz sposobu, w jaki te drgania oddziałują na organizm człowieka:

Źródła drgań o działaniu ogólnym:
Podłoże, takie jak podłogi, podesty, pomosty w halach produkcyjnych i innych pomieszczeniach, na których znajdują się stanowiska pracy. Początkowym źródłem drgań mogą być eksploatowane w pomieszczeniach lub poza nimi maszyny i urządzenia stacjonarne, przenośne lub przewoźne, które wprawiają w drgania podłoże, na którym stoi operator.
Ruch uliczny lub kolejowy, platformy drgające, siedziska i podłogi środków transportu (samochody, ciężarówki, autobusy, tramwaje, trolejbusy, pojazdy kolejowe, statki, samoloty itp.).
Siedziska i podłogi maszyn budowlanych (np. do robót ziemnych).
Źródła drgań oddziałujących na organizm przez kończyny górne:

Ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym (młoty pneumatyczne, ubijaki mas formierskich i betonu, nitowniki, wiertarki udarowe, klucze udarowe itp.).
Ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowym (wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe itp.).
Dźwignie sterujące maszynami i pojazdami obsługiwanymi rękami.
Źródła technologiczne, np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką przy procesach szlifowania, polerowania, gładzenia itp.
Warto zauważyć, że niektóre narzędzia ręczne, które zazwyczaj uważane są za źródła drgań miejscowych, mogą generować drgania o bardzo dużej intensywności. W takim przypadku drgania te mogą być przenoszone przez barki na tułów i głowę, co może prowadzić do wzbudzenia drgań rezonansowych narządów wewnętrznych. Dlatego narzędzia ręczne mogą również być źródłem drgań o działaniu ogólnym.

Ekspozycja na drgania mechaniczne może mieć negatywne skutki dla zdrowia pracowników, dlatego istotne jest podejmowanie działań organizacyjno-technicznych mających na celu zabezpieczenie pracowników przed tym zagrożeniem. Oto niektóre z tych działań:

Unikanie narażenia: Pracodawca powinien unikać procesów lub metod pracy, które powodują narażenie pracowników na drgania mechaniczne. Jeśli to możliwe, należy stosować alternatywne metody pracy, które nie generują drgań lub generują je na niższym poziomie.

Dobór ergonomicznych stanowisk pracy: Warto dobrać środki pracy i zaprojektować stanowiska pracy tak, aby były ergonomiczne i generowały jak najniższy poziom drgań mechanicznych. Odpowiednio zaprojektowane stanowiska mogą zmniejszyć ryzyko ekspozycji na drgania.

Ograniczanie narażenia technicznymi środkami: Stosowanie materiałów, elementów i układów izolujących oraz tłumiących drgania może ograniczyć ekspozycję pracowników na te czynniki. Techniczne środki ochrony, takie jak izolacja lub tłumiki drgań, mogą być skutecznym sposobem minimalizacji ryzyka.

Projektowanie miejsc pracy: Miejsca pracy należy projektować w taki sposób, aby umożliwić izolację pracowników od źródeł drgań mechanicznych i ograniczyć jednoczesne oddziaływanie wielu źródeł na jednego pracownika.

Szkolenie pracowników: Pracownicy powinni być odpowiednio przeszkoleni w zakresie poprawnego i bezpiecznego posługiwania się narzędziami oraz sprzętem, który może generować drgania mechaniczne. Świadomość zagrożeń i odpowiednie metody postępowania mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia negatywnych skutków dla zdrowia.

Ograniczanie czasu i poziomu narażenia: Stosowanie skróconego czasu pracy, wprowadzanie przerw w pracy oraz rotacja na stanowiskach pracy mogą ograniczyć czas i poziom narażenia pracowników na drgania mechaniczne.

Poprzez podejmowanie tych działań, pracodawcy mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia negatywnych skutków ekspozycji pracowników na drgania mechaniczne oraz zapewnić bezpieczne i zdrowe warunki pracy.